ایرانی لیکوال منوچهري وایې سعدي، حافظ، او فروسي چې درې سره لۀ اجتماعي، تصوفي، او حماسي پلوه يو ځاى شي، يو خوشحال خټک ځنې جوړېږي.
ممکن دا خبره هغو ته مبالغه ښکاره شي چې خوشحال نه پیژني خو منوچهري دا څرګندونې په ډېر دقت کړې دي.
خوشحال خان خټک د پښتو ادب هغه ستر او بې مثاله شخصیت دی چې د خپل وخت د فکر، فلسفې او مبارزې په ډګر کې د سعدي، حافظ او فردوسي ځانګړنې یې په خپل شخصیت کې راټولې کړې دي.
هغه د پښتو ادب یوه داسې روښانه څېره ده چې د خپلو شعرونو او افکارو په مرسته یې د پښتنو ټولنیز، اخلاقي او ملي شعور لوړ کړی دی.
سعدي او خوشحال: د اخلاقو او ټولنې ښوونکي
سعدي په خپل کلام کې د انسانانو د اخلاقو اصلاح او د ټولنیزو اړیکو ښېګڼې ته ځانګړې پاملرنه کړې ده. د هغه “ګلستان” او “بوستان” د ژوند عملي لارښودونه دي، چې د انساني ټولنې لپاره د اخلاقي او عملي اصولو یوه بېلګه وړاندې کوي.
خوشحال خان خټک هم د سعدي په څېر د پښتنو د ټولنیزو اخلاقو د اصلاح لپاره هڅه کړې ده.
د هغه په شعرونو کې د پښتونولۍ، ورورولۍ او خپلواکۍ مفاهیم په خورا ځواک او هنر وړاندې شوي دي، چې د پښتنو ټولنیز بنسټ یې لا پیاوړی کړی دی.
حافظ او خوشحال: د تصوف او روحانیت ښکلا
حافظ د تصوفي فکر او روحانیت یو څرګند استازی دی. د هغه کلام د عشق، معنویت او خدای ته د ورنږدې کېدو ښکلي مفاهیم وړاندې کوي.
خوشحال خان خټک هم د روحاني او فلسفي فکر خاوند و. د هغه په شعرونو کې د حقیقت موندنې، روحاني ښکلا او ژور فکر څرګندونې ښکاري.
هغه نه یوازې یو جنګي او ملي شاعر و، بلکې د انساني نفس او روح په اړه ژور تفکر لرونکی شخصیت و.
فردوسي او خوشحال: د حماسې او ملي هویت ساتونکي.
فردوسي په خپله “شاهنامه” کې د خپلو خلکو ملي هویت، افتخارات او تاریخي ویاړونه ژوندی ساتلي دي. هغه د خپلې شاعرۍ له لارې خپل ولس ته د ملي غرور او ویاړ احساس ورکړی دی.
خوشحال خان خټک هم د پښتنو د ملي هویت، خپلواکۍ او ویاړونو استازی دی. د هغه په شاعرۍ کې د حماسي روح موجود دی، چې د خپلې خاورې د دفاع او خپلواکۍ جذبه یې په خپل قوم کې ژوندۍ ساتلې ده.
خوشحال خان خټک د قلم او شمشېر داسې اتل و چې د جګړې د جذبې ترڅنګ یې د ملي عزت او خپلواکۍ درسونه خلکو ته وړاندې کړي دي.
خوشحال خان خټک د سعدي د ټولنیز پیغام، د حافظ د تصوفي ښکلا او د فردوسي د حماسي احساس یوه بې ساري مجموعه ده. هغه د پښتو ادب یو داسې ستر ستوری دی چې د خپل ولس لپاره یې د فکر، اخلاقو او د خپلواکۍ لار ښودلې ده.
په لاچي په څوتره وګرځېدلم
اوس مې ګشت د افریدیو په مېدان شي
لکه باز په یوۀ غرۀ ګرځي بل ګوري
بیا زما نظر د سوات په کوهستان شي
د مغل منصب مې پرېښو هسې خوښ یم
لکه خلاص د لویه بنده بندیوان شي
دا نادره عقیده لکه زما ده
لا عجب کۀ بل پېدا هسې افغان شي
و مغل وته به هسې کار ښکاره کړم
چې راضي راڅخه روح د فرید خان شي
په هر کار چې همت وتړي له دله
کۀ ازغي وي هغه کار ورته رېحان شي
لکه کښت لره باران او باد په کار دې
د عالم ټولی په خُلق په احسان شي
په جهان د ننګیالي دي دا دوه کاره
یا به اوخري ککری یا به کامران شي
چې و کارته يې حېران دي دا خو لږ دي
ډېر عالم به و ” خوشحال ” وته حېران شي
د مزریو مړنتوب په لښکر نۀ وي
مټ يې هر کله یوازې په خپل ځان شي
ازادي تر بادشاهی لا تېری کا
چې د بل تر حکم لاندې شي زندان شي
(ستر خوشحال خان خټک)
Views: 21
