مرکز خبرنگاران افغانستان امروز گزارش خود را در مورد وضعیت آزادی رسانهها و خبرنگاران در افغانستان درسال ۱۴۰۳ هجری خورشیدی نشر کرد که نشان میدهد روند سرکوب آزادی رسانهها با شدت بیشتری پیگیری شده است و آمار رویدادهای نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها از لحاظ کمیت حدود ۲۴ درصد نسبت به سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.
در این گزارش آمده است که مرکز خبرنگاران افغانستان در ۱۲ ماه گذشته دستکم ۱۷۲ رویداد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران از جمله توقف فعالیت ۲۲ رسانه ناشی از اعمال محدودیتهای تازه اداره حاکم و بازداشت ۵۰ خبرنگار را ثبت کرده است.
در این گزارش که امروز یک شنبه ۲۶ حوت و به مناسبت فرا رسیدن روز ملی خبرنگار(۲۷ حوت) نشر شد، آمده است که در سال ۱۴۰۳ روند سرکوب آزادی رسانهها در افغانستان در سایه سیاست رسانهای مبهم حکومت طالبان با شدت و گستردگی بیشتری ادامه یافت.
بنابر این گزارش، در سالی که گذشت دو دستگی در اداره حاکم در رابطه با شیوه برخورد با رسانهها بیشتر از سال ۱۴۰۲ مشهود بود و بخشی از بدنه اداره حاکم به ویژه در میان مقامهای وزارت اطلاعات و فرهنگ-به عنوان نهاد اصلی در امور رسانهها و خبرنگاران-، قانون رسانههای همگانی مصوب دوران حکومت جمهوری که آزادی رسانهها را در چارچوب خاصی به رسمیت میشناسد قابل اجرا میدانند و از مراحل نهایی تعدیل این قانون «با اندکی تغییر» خبر میدهند و همزمان بخشی دیگر که شامل مقامهای به شدت محافظهکار سنتی و مذهبی میشود قوانین رسانهای به ویژه قانون رسانهها را قبول ندارند و از طریق اعمال دستورالعملهای فرا قانونی تلاش کردند بیشتر از پیش رسانهها را کنترول و محدود کنند.
در ادامه گزارش آمده است که در سال ۱۴۰۳ با اجرایی شدن قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر، به محتسبان یا پولیس مذهبی اختیارات وسیعی داده شده است و آنها با اتکا به این قانون بایدها و نبایدها را برای مردم از جمله کارکنان رسانهها تعیین میکنند. این محتسبان ضمن نظارت بر کارکرد رسانهها، هرگاه بخواهند مستقیم و یا با همراهی اداره استخبارات علیه رسانهها و خبرنگاران اقدام میکنند در حالی که کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخطیهای رسانهای وزارت اطلاعات و فرهنگ اداره حاکم به حاشیه رفته است و یا بیشتر با دیدگاه بخش به شدت محافظهکار و سنتی اداره حاکم همراه است.
در گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان تصریح شده است که در سال ۱۴۰۳ ادامه ابلاغ دستورالعملهای رسانهای از سوی مقامهای اداره حاکم که با نشر قانون جدید امر به معروف و نهی از منکر که موضوع ممنوعیت نشر تصاویر زندهجان و برخی از محدودیت دیگر را مطرح کرده است، روند سرکوب آزادی رسانهها وارد مرحلهی تازه و پیچیدهای شده است.
یافتههای این گزارش نشان میدهد که مقامهای اداره حاکم در سال ۱۴۰۳ دستکم پنچ دستورالعمل تازه به رسانهها ابلاغ کردند که شامل تلاش برای اجرای ممنوعیت نشر تصاویر زندهجان از طریق رسانهها، و اجرای رسمی آن در دستکم شش ولایت، ممنوعیت پخش زنده برنامهها و یا میزگردهای سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت تهیه ونشر برنامههای چالشی و یا انتقادی پیرامون قوانین و پالیسیهای اداره حاکم، ممنوع بودن دعوت از مهمانهای برنامههای رسانهها که از سوی مقامهای طالبان تائید نشدهاند و الزام رسانهها به استفاده از کلمههای «شهید» و «شهادت» در بازتاب رویدادهای مرتبط با کشته شدن مقامهای اداره حاکم از دیگر دستورالعملهایی است که در ۱۲ ماه گذشته به رسانهها ابلاغ و اعمال شد.
پیش از این، از زمان بازگشت دوباره طالبان به قدرت در ۲۴ اسد ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۲، مقامهای اداره حاکم دستکم ۱۷ دستورالعمل را که خلاف قانون رسانههای همگانی کشور است و محدودیتهای زیادی را معرفی میکند به رسانهها ابلاغ کرده بودند.
یافتههای مرکز خبرنگاران افغانستان نشان میدهد که خبرنگارانی که این دستورها را نادیده گرفتند، تهدید و یا زندانی شدهاند و یا رسانههایی که نسبت به آنهای بیپروایی کردند با اقدامهای تنبیهی از جمله منع فعالیت موقت یا دائمی مواجه شدهاند.
در گزارش سالانه مرکز خبرنگاران افغانستان آمده است که ردیاب آزادی رسانهها در این نهاد در سال ۱۴۰۳، دستکم ۱۷۲ رویداد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده است که شامل ۱۲۲ مورد تهدید و دستکم ۵۰ مورد بازداشت خبرنگاران و کارمندان رسانهها میباشد. از مجموع رویدادهای تهدید ثبت شده در سال ۱۴۰۳، دستکم ۲۲ رویداد ممنوع شدن فعالیت و یا بسته شدن رسانهها بوده است که از آن جمله ۱۵ رسانه تا زمان نشر این گزارش اجازه بازگشایی پیدا نکرده است و یا کارش همچنان متوقف است.
از جمله خبرنگاران بازداشت شده ۱۰ تن همچنان در زندان بسر میبرند و از این تعداد، چهار تن به حبس دو تا سه سال محکوم شدهاند. با این حساب، موارد ثبت شده نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها در سال ۱۴۰۳ به لحاظ کمی نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۲۴ درصد افزایش را نشان میدهد.
با وجود این، یک تحول مثبت و دلگرم کننده در سال ۱۴۰۳ این بود که در این سال هیچ رویداد حمله هدفمند به رسانهها و یا آسیب دیدن کارمندان رسانهها گزارش نشد. مرکز خبرنگاران افغانستان در سال ۱۴۰۲ دستکم ۱۳۹ رویداد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده بود که شامل ۸۰ مورد تهدید و ۵۹ بازداشت خبرنگاران میباشد.
Views: 4
