مهدی ۲۵ ساله، باشندۀ ولایت بامیان که دو ماه بعد از ازدواج برای بدست آوردن پول قرضۀ طویانه به ایران رفته می‌گوید، خانمش به دلیل مسافرت وی درخواست طلاق نموده‌است.
طویانه یا گله مقدار پولی است که خانوادۀ عروس از خانوادۀ داماد می‌گیرد، از سالیان متمادی در مناطق مختلف افغانستان بین مردم مروج است و این رسم پیامدهای ناگواری را بعد از ازدواج به بار آورده‌است.
قابل تذکراست که در حال حاضر در مناطق مختلف کشور خانواده‌ها طویانه‌های حتی تا بیش از ده لک افغانی نیز از خانوادۀ داماد تقاضا می‌کنند.
قربانیان طویانه‌های گزاف
مهدی ۲۵ سالۀ باشندۀ ولایت بامیان گفت که پنج سال قبل با یکی از دختران در منطقۀ شان نامزاد شد و خانوادۀ خسرش از وی ده لک افغانی طویانه تقاضا کرده بود.
وی افزود: «هر روز خسرم خانۀ ما نفر روان می‌کرد که یا بیا عروسی کو یا دختر مه ایلا بتی که به کسی دگه بتم و منم مجبور شدم که قرض بگیرم.»
وی که شغل دهقانی داشت گفت که پرداخت ده لک افغانی کار ساده‌یی نبود و به همین دلیل نامزادی شان پنج سال را در بر گرفت ولی پول تعیین‌شدۀ طویانه را آماده کرده نتوانست و مجبور شد که از یکی اقارب اش قرض گرفته و عروسی کند.
وی افزود: «بعد از عروسی کسی که برایم قرضه داده بود، هر روز پشت دروازۀ ما می‌آمد و پول خود را طلب می‌کرد از همین خاطر دو ماه بعد از عروسی مجبور شدم که خانه را ترک کرده و بخاطر کار به ایران بروم.»
او که اکنون در ایران در یک کارخانۀ پلاستیک‌سازی کار می‌کند می‌گوید: «از یک طرف کار سخت اینجا و از طرف دیگر هر روز زنم زنگ می‌زند که اگر دوباره به خانه برنگردم طلاق خود را می‌گیرد، بسیار به تشویش استم که چیقسم کنم و اگر برگردم افغانستان، قرضدار پشت خانه می‌آید و اگر برنگردم زندگی‌ام برباد می‌شود.»
به گفتۀ مهدی، فکر می‌کرد پس از ازدواج، زنده‌گی آرام خواهد داشت، اما مشکلات اقتصادی و قلم سرنوشت زنده‌گی او را قسم دیگری رقم زد و اکنون نگران آینده می‌باشد.
وی که یگانه نان‌آور خانوادۀ هشت نفری‌اش می‌باشد افزود که ماهانه ۱۰ هزار افغانی معاش می‌گیرد، یک مقدار آن را به فامیل اش در بامیان روان می‌کند ومقداری دیگر آن را برای قرضدار ذخیره می‌کند.
موصوف حیران است که با این معاش کم و مشکلات زیاد تا چه زمانی قرضۀ خود را پرداخت خواهد کرد.
اما این تنها مهدی نیست که طویانۀ گزاف زنده‌گی‌اش را به تیره‌گی کشانیده بلکه جوانان دیگر نیز وجود دارند که تاهنوز ازدواج نکرده و یا هم برخی با مشکلات صحی مواجه گردیده‌اند.
مرد ۴۲ ساله با نام مستعار (محمد‌حامد) باشندۀ خیرخانۀ شهر کابل که تاهنوز ازدواج نکرده می‌گوید، ده سال قبل دختری را که دوست داشت خواستگاری کرد، اما خانوادۀ دختر طویانۀ گزاف را تقاضا کردند.
وی که کراچی دستی دارد و ترکاری فروشی می‌کند گفت: «دختری را که دوست داشتم از مردم پکتیا بود، خانواده‌اش ده لک افغانی طویانه، پنج لک طلا و عروسی بسیار مجلل تقاضا کردند که من توان آن را نداشتم، ولی تا حالا مجرد استم.»
موصوف از مصارف گزاف عروسی شکایت داشته و از خانواده‌ها می‌خواهد که چنین رواج‌های ناپسند که زنده‌گی جوانان را به کام نابودی می‌کشاند، تعقیب ننموده و عروسی‌های شان را ساده برگزار کنند.
این در حالی است که شماری دختران نیز از این رسم شکایت داشته می‌گویند که در حال بی‌سرنوشتی به سر می‌برند.
دختر ۲۵ ساله با نام مستعار «گلثوم» که باشندۀ ولایت نیمروز است می‌گوید، پنج سال قبل نامزاد شد، اما به دلیل این‌که خانواده‌اش ۵۰۰ هزار افغانی طویانه گذاشته‌اند، ازدواج نکرده و هنوز هم در خانۀ پدر به سر می‌برد.
وی افزود: «پول طویانه‌ام ۵۰۰ هزار افغانی بود که نامزادم توانایی پرداخت را نداشت به این دلیل نامزادم، چندین بار ایران رفت که کار کند، یک دفعه رد مرز شد، اما بار دیگر از طریق قاچاقی رفت و در تهران کار می‌کرد و تمام پول را که در این مدت کار نموده بود دوای داکتر شد؛ چرا که کار شاقه می‌کرد و برایش کمر دردی پیدا شده بود و دوباره با دستان خالی برگشت، اما دوباره به ایران رفت.»
گلثوم که اکنون روزهای سخت زندگی را با ناامیدی سپری می‌کند گفت: «نامزادم در ایران کار می‌کرد و پولیس ایران از سرکار گرفته و برده و فعلا در اردوگاه ایرانی‌ها زندانی است، فقط یک بار زنگ زد و گفت که در اردوگاه است و دیگر هیچ خبری از او ندارم.»
دختر ۲۵ ساله با نام مستعار «صابره» باشندۀ شهر شبرغان ولایت جوزجان که چهار سال قبل نامزاد شده می‌گوید: «خودم هم قربانی طویانه گزاف و کمرشکن شدم؛ چرا که یک هفته به عروسیم مانده بود، تمام آماده‌گی‌های عروسی گرفته شده بود حتا هوتل را گپ زده بودند و کارت دعوت برای مردم توزیع شده بود، اما فامیل نامزدم پول طویانه را مکمل ندادند و پدرم عروسی را لغو کرد و از آن روز چهار سال می‌گذرد.»
صابره، باچشمان پرازاشک می‌گوید: «پنچ صدهزار افغانی طویانه‌ام بود، سه سال می‌شد که نامزادم در ترکیه کار می‌کرد، تازه برگشت که عروسی ما را سربراه کند، ۴۵۰ هزار طویانه را برای پدرم داد و پنجاه هزار از طویانه ماند، پدرم به خاطر پنجاه هزار، عروسیم را به تعویق انداخت حالا نامزادم همرایم گپ نمی‌زند، خدا می‌دانه که بعد از رفتن به خانۀ شوهرم چه خواهد شد.»
در همین حال، حنیفه دختر دیگر از ولایت غور که ۲۵ سال سن دارد نیز با سرنوشت مشابه با گلثوم مواجه است می‌گوید: «نامزدم شغل آزاد دارد، اما شرایط کاروبار فعلا خوب نیست و درآمد چندانی ندارد ما سه سال می‌شود که نامزد هستیم، طویانۀ من ده لک افغانی است و از ده لک فقط چهارلک اش را خلاص کرده و بقیه مانده‌است.»
به گفتۀ او، در کنار طویانه باید خانۀ داماد دو صد هزار افغانی را برای مراسم عروسی اختصاص دهد، در چنین شرایط که عواید نامزدش کم شده این مساله وی را بسیار نگران کرده‌است.
وی افزود: «چند بار خسرم همرای پدرم صحبت کرد که طویانه را کم کند، اما پدرم اصلا قبول نمی‌کند، خیلی نگران هستم و هر شب و روزم به تشویش می‌گذرد که بعد از چه مدت زمانی عروسی خواهد کرد.»
کارشناسان: گرفتن طویانه عمل غیرشرعی و غیرقانونی است
مسعوده کروخی یک تن از فعالان حقوق زن در کشور گفت که طویانه بسیار تاثیرات منفی دارد و اکثر جوانان که مشکلات اقتصادی دارند نمی‌توانند به آسانی تن به ازدواج بدهند.
وی که باشندۀ هرات است به‌طور مثال می‌گوید: «در ولایت هرات طفل ۱۴ ساله را روان می‌کنند به ایران تا کار نموده و پول طویانه را پوره نماید، چون در این ولایت برخی خانواده‌ها از۷ الی ۸ لک افغانی طویانه می‌گیرند.»
موصوف افزود که در شهر هرات بعضی خانواده‌ها دختران خود را سر امباق می‌دهند و دلیل آن هم پول است، چون افراد پولدار از ده الی ۱۲ لک افغانی طویانه می‌دهند.
او گرفتن طویانه را کار نادرست خوانده افزود: «یک پسر غریب پنج الی شش سال بخاطر پوره کردن طویانه نامزد می‌ماند و زمانی‌که عروسی می‌کند، پسر مجبور است که زن خود را رها کرده و به یکی از کشورهای همسایه برای کار کردن برود، تاثیرات منفی دیگر آن این است زمانی که دختر به خانه خسر می‌رود، همراه او برخورد درست نمی‌شود.»
وی یگانه راه حل برای این مشکل را آگاهی و پویای مردم دانسته می‌گوید تا مردم به این فرهنگ نه نگویند و این فرهنگ را دور نسازند، هیچ راه حلی وجود ندارد.
پروفیسور دکتور نورالله کوثر، عالم دین و کادر علمی اکادمی علوم افغانستان گفت که طویانه در اسلام وجود ندارد، تنها مهر وجود دارد.
وی افزود: «طویانه یک اخاذی غیر شرعی است که پدر دختر می‌گیرد، بر پدر دختر لازم است که به اندازۀ توان خود جهیزیه بدهد، بنام طویانه چیزی را گرفتن شرعا ناروا است.»
کوثر در ادامه می‌گوید: «در شریعت مهر تعیین است که برای زن پرداخته شود چه در یک قسط چه در دو قسط، الله متعال تنها مهر را لازم کرده‌است، در غیر آن طویانه گرفتن و شیر بها کلا ناورا است، و سبب فساد در جامعه نیز همین طویانه‌های گزاف شده‌است.»
همچنان، مولوی ثمرالدین یک تن از علمای دین در ولایت جوزجان می‌گوید: «حضرت محمد (ص) میفرماید: بهترین نکاح عبارت از آن نکاح است که در آن مصارف بسیار کم صورت گرفته باشد. اسلام مانع نان دادن به مهمان در محافل عروسی نیست، بل اسلام می‌گوید، از مصارف زیاد در عروسیها، خودداری شود، گرفتن طویانه عمل غیرشرعی و غیرقانونی است.»
در خطبۀ زیر عنوان «مهر، خاص حق زن منکوحه است و اخذ طویانه جواز شرعی ندارد.» که از سوی وزارت ارشاد، حج و اوقاف به مساجد قبلا توزیع گردیده، باید در مورد به مردم آگاهی داده شود.
در این خطبه آمده‌است: «امروز مردم در عوض زن طویانه سنگین می‌گیرند و دختران را سرچشمه جمع‌آوری مال می‌شمارند و دختر را به کسی می‌دهند که زیاد مال داشته باشد، دینداری، اخلاق و عمر را هیچ در نظر نمی‌گیرند.»
مولوی سیف‌الدین معتصم، رئیس اطلاعات و فرهنگ ولایت جوزجان می‌گوید که طبق پلان ریاست امر باالمعردف ولایت جوزجان که جز لایحۀ وظایف شان می‌باشد، علمای دین در محفل‌های عروسی و مسجد در مورد گرفتن طویانه گزاف که جوزا شرعی نداشته، آگاهی‌دهی می‌کنند.
Views: 33
