در حالی که خشکسالیهای پیهم در نیمروز، کشت و زراعت را با شدت آسیب رسانده است، اخیرا شماری از دهاقین با رو آوردن به روش نوین آبیاری قطرهای، دوباره به زمینهای خشک و ترکخوردهشان زندهگی بخشیده و آن را به مزارع سبز تبدیل کردهاند.
آبیاری قطرهای چیست؟
آبیاری قطرهای یک روش نوین آبیاری زمینها است که در آن آب بهصورت آهسته و دقیق، مستقیماً به ریشۀ گیاهان میرسد؛ آن هم قطرهقطره، نه بهصورت پاششی یا غرقابی.
در این روش، بهجای پخش آب در کل مزرعه (مثل روش سنتی)، از لولهها، نوارها و قطرهچکانها استفاده میشود که آب را فقط به پای هر بته یا درخت میرساند، به همین دلیل، آب کمتر هدر میرود، خاک فرسایش نمییابد و گیاه بهتر رشد میکند.
تانکر آب یا منبع ذخیره، پمپ آب برای انتقال آب از تانکر به سیستم لولهکشی، فشار مناسب برای پخش یکنواخت قطرهها، فیلتر تصفیه برای جلوگیری از ورود ذرات و گرفتگی قطرهچکانها، لولههای پولیتیلن ۲ یا ۴ اینچ برای انتقال آب به نقاط مختلف مزرعه، نوار آبیاری یا لوله فرعی قطرهای، قطرهچکانها، شیردهن، تایمر یا کنترولکنندهٔ خودکار از وسایل مورد نیاز برای ایجاد این سیستم میباشد.
دهاقینی که با استفاده از روش آبیاری قطرهای زمینهای خشکیدهٔ شان را دوباره سبز ساختند
در گرمای سوزان زرنج، جایی که خشکسالی مثل خنجری بر گلوی زمین نشسته، داستانی تازه در حال شکلگیریست؛ داستانی از مقاومت، ابتکار و بازگشت حیات به زمینهایی که دیگر هیچکس امیدی به سبز شدن آن نداشتند.
عبدالاحد، یکی از دهاقین منطقۀ «نوکجو» شهر زرنج، در صحبتی با آژانس خبری پژواک گفت که خشکسالیهای پیدرپی، زراعت را در این ولایت شدیدا متضرر کردهاست.
وی با اشاره به زمانیکه خشکسالی وجود نداشت گفت، در زمینهایش انواع ترکاری، میوه و گندم را کشت میکرد و عاید خوبی داشتف اما خشکسالیهای سالهای اخیر به کشت و زراعت او شدیدا آسیب وارد نموده و با مشکلات اقتصادی زیادی دچار گردیدهاست.
موصوف که از طریق کشت و زراعت خانوادهاش را اعاشه میکرد میگوید، طی سالهای اخیر حیران بود که چگونه دوباره زراعت خود را احیا کند.
عبدالاحد گفت که با استفاده از سیستم آبیاری قطرهای توانست دوباره کارش را رونق بدهد و به زمینهای خشکیدهاش جان ببخشد.
وی افزود: «زمانیکه میخواستم زراعت با سیستم آبیاری قطرهای را شروع کنم، نمیفامیدم که چه کنم؛ چون بلدیت نداشتم، چند وقت ایران رفتم، در یک باغ کار میکردم، در همانجا شیوهٔ کشت آنان را دیدم و آنجا یاد گرفتم، سپس آمدم نیمروز خیلی با زحمت توانستم وسایل مورد نیاز این سیستم را از ایران و داخل کشور تهیه کنم؛ چون بودجه زیاد میخواست.»
موصوف که اکنون در زمینهایش خربوزه، تربوز و انواع ترکاریها را کشت کرده میگوید، تصمیم دارد، در سال آینده، علاوه بر کشت پالیز، گندم را نیز به شیوۀ قطرهای آبیاری کند.
او افزود: «سیستم قطرهای بسیار خوب نتیجه داده، خیلی فایده کردم، نسبت به آبیاری سنتی خیلی بهتر است، آب صرفهجویی میشود، مصرف کمتر دارد، حتی اگر زمین ناهموار باشد، به تمام قسمتها آب میرسد، فقط دهقانان بتوانند وسایلش را تهیه کنند، کارش سادهتر و زحمتش کمتر است.»
موصوف که میگفت، ثمردهی محصولات زراعتی از این سیستم بیشتر است افزود: «من امسال تا حالا ۴۰۰ تُن هندوانه را به ولایات دیگر فرستادم، علاوه بر آن، روزانه ۳۵ تا ۴۰ تُن را به شهر میآوریم، حاصلات فراوان است.»
وی که سایر دهاقین را به استفاده از سیستم آبیاری قطرهای تشویق میکند، از ریاست زراعت نیمروز خواست که در مورد این سیستم به دهاقین برنامههای آموزشی را فراهم کند.
در همین حال، حاجی محمدنعیم یکی دیگر از زمینداران و دهاقین در منطقۀ «قلعه فتح» شهر زرنج یکی دیگر از دهاقینی است که برای آبیاری زمینهایش از این سیستم کار میگیرد میگوید: «چند سال است که خشکسالی زمینهای ما را خراب کرد، روزگار ما را خراب کرد، حیران بودم که چه کنم و به دلیل بیکاری به ایران رفتم و در آنجا با آبیاری سیستم قطرهای آشنا شدم.»
وی که از طریق این سیستم نتیجهٔ خوب به دست آورده، افزود: «وقتی به روش سنتی کشت میکردم، چون آب نبود، ۵۰ جریب را کشت میکردم، ولی حالا با سیستم قطرهای ۲۰۰ جریب را کشت میکنم. شکر حاصلات فراوان میگیرم.»
به گفتهٔ او، تجهیز هر جریب زمین به سیستم قطرهای حدود ۵ هزار افغانی مصرف دارد، اما این مبلغ بستگی به نوع پیپ و شیردهن دارد و ممکن است کمی کمتر یا بیشتر شود.
موصوف گفت: «ما یک چاه عمیق داریم، اگر به شکل سنتی کشت کنیم، این چاه روزانه دو جریب را آبیاری میکند، ولی با سیستم قطرهای ده جریب را آبیاری میکند؛ یعنی به چهار برابر زمین زیادتر آب میرسد.»
او میگوید، اکنون روزانه تا ۱۲۰ تُن تربوز از زمینهای خود برداشت میکند؛ مقداری که در سالهای گذشته با روش سنتی حتی تصورش را هم نمیکرد.
به باور او، این سیستم نه تنها برای پالیز، بلکه برای هر نوع گیاه، باغ و باغچههای خانگی مؤثر است.
این دهقان در مورد آبیاری گندم از طریق سیستم قطرهای گفت: «گندم دو الی سه نوع سیستم قطرهای دارد. یک نوع آبپاش میدهد، نوع دیگر از نوار پیپ. حتی باغها از همین سیستم آبیاری میشوند.»
وی که از دو سال است، از این سیستم برای آبیاری زمینهایش استفاده میکند افزود، در اوایل چند دهقان محدود این سیستم را شروع کرده بودند، ولی حال تعداد زیادی از هاقین از همین سیستم کار میگیرند.
دهقانیکه هنوزهم با روش سنتی زمینهایاش را آبیاری میکند
محمدشریف، یکی از دهاقین در ولسوالی کنگ که هنوز هم با روش سنتی زمینهایش را آبیاری میکند، میگوید که امسال ۳۰۰ جریب زمین را زیر کشت کرده، اما به دلیل خشکسالی و تأخیر در رسیدن آب، بیشتر زحمتهایش را بینتیجه مانده است.
وی گفت : «آب برج حوت رسید، باید برج جدی آب را در نهر لشکری رها میکردند، اما نکردند، سهحصه محصول ما خشک شد.»
این دهقان نیز تصمیم دارد که منبعد برای آبیاری زمینهایش از آبیاری سیستم قطرهای استفاده کند، اما به دلیل عدم بلدیت با این سیستم و مشکلات مالی توانایی ایجاد این سیستم را ندارد.
او که خواستار کمک حکومت و نهادهای کمککننده میباشد، افزود: «اگر دولت حمایت کند، زراعت نیمروز دوباره رشد میکند، این ولایت میتواند از لحاظ محصولات زراعتی به خودکفایی برسد.»
اما این تنها محمدشریف نیست که خواستار کمک گردید، بلکه شمار دیگری از دهاقین نیز خواستار کمک اند.
حاجی میر حمزه، یکی دیگر از دهاقین نیمروز است که از خشکسالی مینالد و میگوید که ۵ سال است از زمیناش حاصلی بدست نیاوردهاست و هرچه ذخیره داشت مصرف کردهاست و توانایی ایجاد سیستم آبیاری قطرهای را ندارد.
وی میگوید: «اگر سیستم قطرهای تطبیق شود، ضرر کمتر میشود، ما نیاز به حمایت داریم، زراعت در نیمروز باید نجات داده شودف خشکسالی تهدید بزرگی برای ماست.»
آگاه امور زراعتی: ترویج سیستم قطرهای گام مهمی در زمینۀ احیا و رشد زراعت در نیمروز میباشد
فاروق شریفی، کارشناس امور زراعتی، سیستم آبیاری قطرهای را روشی مدرن و پیشرفته میداند که مصرف آب را بهطور قابل توجهی کاهش میدهد.
وی گفت :«سیستم آبیاری قطرهای یک روش آبیاری مدرن و عالی است که میزان مصرف آب را پایین میآورد و حدود ۶۰ درصد از ضایعات آب در مزرعه جلوگیری میکند.»
او با اشاره به شرایط نیمروز میگوید: «نیمروز آب ثابت و دائمی ندارد و آب زیرزمینی آن شور و تیزابی است، با این سیستم میتوان جلو ضایعات آب را گرفت.»
او معتقد است که ترویج سیستم قطرهای میتواند گام مهمی در زمینۀ رشد زراعت و رسیدن به خودکفایی در این بخش در نیمروز و دیگر مناطقی که با تهدید خشکسالی مواجهاند، باشد.
ریاست زراعت نیمروز
همچنان، اسدالله صافی، مدیر ترویج زراعت ریاست زراعت نیمروز، معتقد است که اجرای سیستم آبیاری قطرهای در کشت محصولات پالیزی و انواع گیاهان میتواند، نتایج بسیار خوبی داشته باشد.
او اما گفت که تاکنون هیچ نهاد دولتی یا مؤسسۀ همکار، اقدام عملی در این زمینه انجام ندادهاند.
وی افزود: «تاکنون هیچ اقدام عملی از سوی هیچ نهادی صورت نگرفته است؛ زیرا اینکار نیازمند بودیجهٔ زیاد و برنامهریزی طویلالمدت است.»
به گفتۀ اسدالله، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هکتار زمین در مناطقی مانند لکری، سبزگزى و نوکجو ، قلعه فتح به سیستم آبیاری قطرهای مجهز شدهاست.
او میگوید، هزینۀ ایجاد این سیستم در هر جریب زمین حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار افغانی است.
موصوف افزود: «چندین مرتبه این پروژه را به وزارت زراعت ارایه کردیم، اما تاکنون هیچ پیشرفتی صورت نگرفتهاست.»
به باور او، اگر وزارت حمایت کند، این سیستم میتواند بهطور گسترده در نیمروز پیاده شود.
Views: 2
